Mang thai hộ là việc một người phụ nữ đồng ý mang thai và sinh con cho một cặp vợ chồng khác, khi người vợ không thể mang thai dù đã áp dụng nhiều biện pháp y tế.
Quá trình này có thể diễn ra thông qua các phương pháp hỗ trợ sinh sản, ví dụ như thụ tinh trong ống nghiệm để đưa phôi của cặp vợ chồng vào tử cung của người mang thai hộ.
Mang thai hộ được thực hiện dưới hai hình thức là mang thai hộ vì mục đích nhân đạo và mang thai hộ vì mục đích thương mại (căn cứ Luật Hôn nhân và gia đình 2014), trong đó:
Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo thì cả bên mang thai hộ và bên nhờ mang thai hộ phải đáp ứng được các điều kiện mang thai hộ theo Điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình 2014.
Xem chi tiết tại: Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là gì? Điều kiện để mang thai hộ?
Mang thai hộ vì mục đích thương mại, tức là việc một người phụ nữ mang thai và sinh con để nhận tiền hoặc lợi ích vật chất từ cặp vợ chồng nhờ mang thai là hành vi bị cấm theo pháp luật Việt Nam.
Mang thai hộ vì mục đích thương mại là hành vi bị nghiêm cấm tuyệt đối tại Việt Nam. Bởi người phụ nữ mang thai hộ và sinh con để nhận tiền hoặc lợi ích vật chất từ cặp vợ chồng nhờ mang thai là trái đạo đức xã hội và vi phạm pháp luật.
Tìm hiểu Tại sao cấm mang thai hộ vì mục đích thương mại?
Như đã nói ở trên, mang thai hộ vì mục đích thương mại là hành vi bị cấm tại Việt Nam theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Hành vi này có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng về mặt sức khỏe, tinh thần, đạo đức xã hội và pháp lý. Dưới đây là một số hậu quả chính:
Do đó, lệnh cấm mang thai hộ vì mục đích thương mại tại Việt Nam nhằm duy trì tính nhân đạo, bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của phụ nữ và trẻ em và bảo tồn giá trị văn hóa của gia đình và xã hội.
Các chi phí hỗ trợ cho việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được quy định tại Điều 3 Thông tư 32/2016/TT-BYT bao gồm:
“Điều 3. Các chi phí thực tế để bảo đảm việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
Các chi phí thực tế để bảo đảm việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
1. Các chi phí bắt buộc bên nhờ mang thai hộ chi trả:
a) Chi phí đi lại tới cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để được tư vấn, khám, kiểm tra, theo dõi sức khỏe, thực hiện dịch vụ, kỹ thuật y tế: xác định theo giá ghi trên vé, hóa đơn, hoặc giấy biên nhận thanh toán với chủ phương tiện.
b) Chi phí liên quan đến y tế gồm:
– Chi phí thực hiện các dịch vụ tư vấn, khám bệnh, chữa bệnh, kỹ thuật y tế trong việc hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe sinh sản được chi trả căn cứ vào các hóa đơn, chứng từ thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho người mang thai hộ theo mức giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh do cấp có thẩm quyền quy định áp dụng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh theo quy định pháp luật về bảo hiểm y tế và khám bệnh, chữa bệnh;
– Chi phí các loại thuốc, máu, dịch truyền, hóa chất, vật tư tiêu hao, vật tư thay thế chưa được tính vào giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh được chi trả căn cứ các hóa đơn, chứng từ thanh toán theo số lượng thực tế sử dụng cho người mang thai hộ theo chỉ định của bác sỹ, phù hợp với quy định, hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật của Bộ trưởng Bộ Y tế và giá mua theo quy định của pháp luật;
– Các dịch vụ chưa được cấp có thẩm quyền quy định giá thì thanh toán theo hóa đơn, chứng từ của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh căn cứ chi phí thực tế thực hiện dịch vụ.
c) Chi phí dinh dưỡng để bảo đảm sức khỏe cho người mang thai hộ, chi phí các vật dụng chăm sóc vệ sinh cá nhân trước, trong và sau sinh cho người mang thai hộ theo thỏa thuận giữa bên nhờ mang thai hộ và bên mang thai hộ: xác định theo hóa đơn (nếu có) hoặc giấy biên nhận.
2. Các chi phí khác ngoài quy định tại Điều 1 và Khoản 1 Điều này do hai bên tự thỏa thuận: xác định theo văn bản thỏa thuận giữa hai bên.”
Theo đó, các chi phí liên quan chỉ bao gồm các khoản hợp lý để đảm bảo sức khỏe của người mang thai hộ và thực hiện việc sinh nở nhưng không được phép bao gồm bất kỳ lợi ích tài chính nào ngoài những chi phí thiết yếu.
Quy trình mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được thực hiện theo quy định trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 và các văn bản pháp luật liên quan, cụ thể:
Bước 1: Tìm kiếm người mang thai hộ đủ điều kiện.
Cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ và cả người mang thai hộ phải có đủ điều kiện theo quy định tại Điều 95 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 (xem chi tiết tại mục 7 bài viết) thì mới có thể tiến hành tiếp các thủ tục khác trong quy trình đăng ký mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.
Bước 2: Hai bên lập thỏa thuận mang thai hộ.
Cả hai bên phải lập thỏa thuận mang thai hộ bằng văn bản, có công chứng theo quy định tại Điều 96 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Nội dung thỏa thuận phải bao gồm trách nhiệm, nghĩa vụ của người mang thai hộ và bên nhờ mang thai hộ trong suốt quá trình mang thai, sinh con và nuôi dưỡng.
Bước 3: Đăng ký nhờ mang thai hộ tại bệnh viện.
Sau khi thỏa thuận hợp pháp, bên nhờ mang thai hộ và bên mang thai hộ phải thực hiện các thủ tục y tế liên quan đến việc thụ tinh trong ống nghiệm. Noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng sẽ được thụ tinh trong ống nghiệm và sau đó cấy vào tử cung của người mang thai hộ.
Việc đăng ký phải được thực hiện tại các bệnh viện đã được Bộ Y tế cấp phép (xem chi tiết tại mục 6 bài viết).
Bước 4: Chăm sóc sức khỏe trong thời gian mang thai.
Người mang thai hộ có quyền được chăm sóc y tế đầy đủ, tuân thủ các quy định y tế, đặc biệt là thăm khám và theo dõi thai kỳ thường xuyên để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi.
Bước 5: Sinh con và bàn giao đứa trẻ.
Sau khi sinh, người mang thai hộ có nghĩa vụ giao đứa trẻ cho cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ theo đúng thỏa thuận. Cặp vợ chồng này sẽ chịu trách nhiệm chăm sóc và nuôi dưỡng đứa trẻ từ thời điểm đó.
Bước 6: Hưởng chế độ thai sản.
Người mang thai hộ vẫn được hưởng đầy đủ chế độ thai sản cho đến khi bàn giao đứa trẻ và có thể được nghỉ dưỡng sức sau sinh nếu sức khỏe chưa hồi phục.
Bước 7: Giải quyết tranh chấp (nếu có)
Trong trường hợp có tranh chấp phát sinh (ví dụ: bên nhờ mang thai hộ từ chối nhận con), người mang thai hộ có quyền yêu cầu tòa án can thiệp để giải quyết tranh chấp, đảm bảo quyền lợi của các bên và của đứa trẻ.
Việc thực hiện quy trình này đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp lý và y tế nhằm đảm bảo quyền lợi, an toàn cho cả người mang thai hộ, cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ và đứa trẻ được sinh ra.
Các cặp vợ chồng có thể đăng ký nhờ người mang thai hộ tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đã được Bộ Y tế cấp phép thực hiện kỹ thuật mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Những bệnh viện này bao gồm:
Việc tổ chức mang thai hộ chỉ được phép thực hiện tại các bệnh viện được chỉ định nêu trên và phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về pháp lý, điều kiện sức khỏe cũng như lý do nhân đạo để đảm bảo quyền lợi và sức khỏe của các bên liên quan.
Trường hợp nhờ người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, các cặp vợ chồng phải tìm được người đáp ứng các điều kiện theo quy định tại Khoản 3 Điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:
“Điều 95. Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
(…)
3. Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ;
b) Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần;
c) Ở độ tuổi phù hợp và có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ;
d) Trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng;
đ) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.”
Theo đó, người mang thai hộ phải là người nhà cùng hàng của vợ hoặc chồng, đã từng sinh con, đủ tuổi và khả năng mang thai hộ theo tư vấn của các chuyên gia. Bên cạnh đó, cũng cần phải có được sự đồng ý bằng văn bản của người chồng mà có vợ được nhờ mang thai hộ.
Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, giỏi, nhiệt huyết và tận tâm, Công ty Luật sự Mận và Cộng sự tự hào là đơn vị hàng đầu tư vấn và hỗ trợ pháp lý toàn diện cho các cặp vợ chồng trong việc thực hiện quá trình mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Các dịch vụ này bao gồm:
